Madrid
Madrid comun | |||
---|---|---|---|
(ES) Madrid
| |||
| |||
Locałixasion | |||
Stato | ![]() | ||
Comunità autònoma | ![]() | ||
Provinsa | ![]() | ||
Teritorio | |||
Coordinae | 40°25′08″N 3°41′31″W / 40.418889°N 3.691944°W | ||
Altitudine | 667 m s.l.m. | ||
Superficie | 604,46km² | ||
Abitanti | 3 334 730 (ufiso de rejistro, 2020) | ||
Comuni confinanti | Alcorcón, Alcobendas, Leganés, Pozuelo de Alarcón, Getafe, Rivas-Vaciamadrid, San Fernando de Henares, Coslada, Paracuellos de Jarama, San Sebastián de los Reyes, Colmenar Viejo, Tres Cantos, Hoyo de Manzanares, Torrelodones, Las Rozas de Madrid e Majadahonda | ||
Altre informasion | |||
Còd. postałe | 28001–28081 | ||
Prefiso | (+34) 91 | ||
Còdaxe INE | 28079 | ||
Targa | M | ||
Patrono | Isidoro l'Agricoltor, Verxine de l'Almudena | ||
Carte interative | |||
![]() | |||
Sito istitusionałe | |||
|
Madrid el xe on comun de ła Spagna, situà inte ła provinsa omònema de Madrid, che ła fa parte a volta soa de ła omònema comunità autònoma de Madrid. Ła xe ła cavedałe de ła Spagna e de ła so comunità autònoma. Ła xe ła sità pì granda de ła Spagna, sia par estension (604,45 km²) che par popołasion. Inte el 2019, Madrid, ła se prexentea co 3 266 126 de abitanti co na consevente densità de popołasion de 5265,91 ab./km². Situada inte l'altipian de ła Mexeta, ła xe una de łe cavedałi pì alte de ła Eoropa, catàndose a 667 metri de altitùdene (Andorra la Vella, cavedal de Andora ła xe tacada pì in alto, a 1 070 m de altitùdene).
StoriaCànbia
Costruìa su un liogo onde che se levava un forte àrabo (al-Maǧrīṭ - المجريط) costruìo inte el IX sècoło. Ła xe stà conquistà par el re Alfonso VI de Castiłia en 1083, ła xe stà sernìa cofà cavedal, al posto de Tołédo, dal re Fiłipo II inte el 1561. Dal 1601 al 1606, ła cavedal ła xe stà movésta tenporaneaménte a Valladolid. Óltra a èsar cavedal de ła Spagna, Madrid ła xe anca cavoliogo de ła provincia e de ła rejon omòneme.
PopołasionCànbia
Evołusion 1897 - 2004 | |||
---|---|---|---|
Ano | Total comun |
Total provincia |
Parsentual (%) |
1897 | 542 739 | 730 807 | 74,27 |
1900 | 575 675 | 773 011 | 74,47 |
1910 | 614 322 | 831 254 | 73,90 |
1920 | 823 711 | 1 048 908 | 78,53 |
1930 | 1 041 767 | 1 290 445 | 80,73 |
1940 | 1 322 835 | 1 574 134 | 84,04 |
1950 | 1 553 338 | 1 823 418 | 85,19 |
1960 | 2 177 123 | 2 510 217 | 86,73 |
1965 | 2 793 510 | 3 278 068 | 85,22 |
1970 | 3 120 941 | 3 761 348 | 82,97 |
1975 | 3 228 057 | 4 319 904 | 74,73 |
1981 | 3 158 818 | 4 686 895 | 67,40 |
1986 | 3 058 812 | 4 780 572 | 63,98 |
1991 | 3 010 492 | 4 647 555 | 64,78 |
1996 | 2 866 850 | 5 022 289 | 57,08 |
2001 | 2 938 723 | 5 423 384 | 54,19 |
2004 | 3 099 834 | 5 804 829 | 53,40 |
Ła popołasion de Madrid ła ga subìo na ràpida cresésta da quando che ła çità ła xe deventada cavedal de ła Spagna. Sta cresésta ła xe stà particołarménte significativa inte el XX sècoło, a càuxa de ła granda quantità de imigrati, sia nasionałi che èsteri che i xe rivai qua.
A partir dai ani setanta, ła çità de Madrid ła ga scumisià a pèrsar popołasion, tendénsa che ła se ga rabaltà al prinsipio del XXI sècoło, grasie al forte auménto de l'imigrasion. Par l'Istitutio de stadiìstica spagnol inte el 2004 Madrid ła gavéa 3 099 834 abitanti, co na cresésta de 161 111 unità rispeto a l'ùltimo censiménto del 2001.
Divixion aministrativaCànbia
Madrid ła xe dividésta aministrativaménte in 21 distréti, che a só volta i xe dividésti in barrios:
- Centro: Palacio, Embajadores, Cortes, Justicia, Universidad, Sol.
- Arganzuela: Imperial, Acacias, Chopera, Legazpi, Delicias, Moguer, Atocha.
- Retiro: Pacífico, Adelfas, La Estrella, Ibiza, Los Jerónimos, Niño Jesús.
- Salamanca: Recoletos, Goya, Fuente del Berro, Guindalera, Lista, Castellana.
- Chamartín: El Viso, Prosperidad, Ciudad Jardín, Hispanoamérica, Nueva España, Pza. Castilla.
- Tetuán: Bellas Vistas, Cuatro Caminos, Castillejos, Almenara, Valdeacederas, Berruguete.
- Chamberí: Gaztambide, Arapiles, Trafalgar, Almagro, Vallehermoso, Ríos Rosas.
- Fuencarral-El Pardo: El Pardo, Fuentelarreina, Peñagrande, Barrio del Pilar, La Paz, Valverde, Mirasierra, El Goloso.
- Moncloa-Aravaca: Casa de Campo, Argüelles, Ciudad Universitaria, Valdezarza, Valdemarín, El Plantío, Aravaca.
- Latina: Los Cármenes, Puerta del Angel, Lucero, Aluche, Las Águilas, Campamento, Cuatro Vientos.
- Carabanchel: Comillas, Opañel, San Isidro, Vista Alegre, Puerta Bonita, Buenavista, Abrantes.
- Usera: Orcasitas, Orcasur, San Fermín, Almendrales, Moscardó, Zofio, Pradolongo.
- Puente de Vallecas: Entrevías, San Diego, Palomeras Bajas, Palomeras Sureste, Portazgo, Numancia.
- Moratalaz: Pavones, Horcajo, Marroquina, Media Legua, Fontarrón, Vinateros.
- Ciudad Lineal: Ventas, Pueblo Nuevo, Quintana, La Concepción, San Pascual, San Juan Bautista, Colina, Atalaya, Costillares.
- Hortaleza: Palomas, Valdefuentes, Canillas, Pinar del Rey, Apostol Santiago, Piovera.
- Villaverde: San Andrés, San Cristobal, Butarque, Los Rosales, Los Ángeles
- Villa de Vallecas: Casco Histórico de Vallecas, Santa Eugenia
- Vicálvaro: Casco Histórico de Vicálvaro, Ambroz
- San Blas: Simancas, Hellín, Amposta, Arcos, Rosas, Rejas, Canillejas, Salvador
- Barajas: Alameda de Osuna, Aeropuerto, Casco Histórico de Barajas, Timón, Corralejos
ClimaCànbia
El clima de Madrid el xe mediteràneo de tipo continental e el xe asè influensà da łe condision urbane. I inverni i xe fréschi, có tenperadure tante volte pi base dei 8°, e có gełae noturne e nevegae ocaxionałi. Łe istà łe xe tant calde có tenpeadure media che łe sùpera i 24° a łułia e agósto, có màsime che tante volte łe riva fin a 35°.
1971-2000 | gen | feb | mar | apr | mag | giu | lug | ago | set | ott | nov | dic | TOTALE |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Media de łe temp. màsime (°C) | 9,7 | 12,0 | 15,7 | 17,5 | 21,4 | 26,9 | 31,2 | 30,7 | 26,0 | 19,0 | 13,4 | 10,1 | 19,4 |
Media de łe temp. mìnime (°C) | 2,6 | 3,7 | 5,6 | 7,2 | 10,7 | 15,1 | 18,4 | 18,2 | 15,0 | 10,2 | 6,0 | 3,8 | 9,7 |
Presipitasion (mm) | 37 | 35 | 26 | 47 | 52 | 25 | 15 | 10 | 28 | 49 | 56 | 56 | 436 |
1971-2000 | gen | feb | mar | apr | mag | giu | lug | ago | set | ott | nov | dic | TOTALE |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Media de łe temp. màsime (°C) | 10,6 | 12,9 | 16,3 | 18,0 | 22,3 | 28,2 | 33,0 | 32,4 | 27,6 | 20,6 | 14,7 | 11,0 | 20,6 |
Media de łe temp. mìnime (°C) | 0,3 | 1,5 | 3,2 | 5,4 | 8,8 | 13,0 | 16,1 | 16,0 | 12,7 | 8,3 | 3,8 | 1,8 | 7,6 |
Presipitasion (mm) | 33 | 34 | 23 | 39 | 47 | 26 | 11 | 12 | 24 | 39 | 48 | 48 | 386 |
EconomìaCànbia
Ła çità ła ga conoséstun grando sviłupo econòmego da quando che ła xe stà sernìa cofà cavedal del regno, a ła funsion aministrativa che ła ga vést in qûeło perìodo, ingrandìa dal caràtere çentrałista del goerno dei Borboni, el se gà petà un grando sviłupo econòmego e industrial del XX sècol, soratut inte-i setóri chìmiçi e metałùrxego e altri setóri tacai ai consumi urbani de tecnołogìa avansae, cofà ła macànega de prezixion, l'ełetrònega e ła chìmica farmasèutega.
Inte i ùltimi ani a łe tradisionałi atività aministrativa e finansiarie łe se ga unìo altre atività łigae al turismo, a ła cultura e al divertiménto, el crichi de sto proseso el se ga vést inte el 1992 có ła nòmina de Madrid codà cavedal europea de ła cultura.
Ła rejon de MadridCànbia
Par qûel che riguarda ła rejon, Madrid ła xe una de łe 17 Comunità autònome de ła Spagna (comunidades autonómicas in spagnol). Ła xe tacada al çéntro de ła penìxoła iberica, altre łocałità inportanti łe xe Alcalá de Henares, San Lorenzo de El Escorial, e Aranjuez. Ła rejon ła òcupa teritorio de 8 028 km² e el ga 5 423 384 abitanti (çensiménto del 2001).
Personaji çełebriCànbia
- Diego Velázquez, pitor
- Julio Iglesias, cantante (n. 1943)
Altri projetiCànbia
- Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Madrid
Linganbi forestiCànbia
- Sito ufisałe, so madrid.es.
- Madrid, in Disionàrio de istòria, Istituto dell'Enciclopedia Italiana, 2010.
- (EN) Madrid, so Ençiclopedia Britannica, Encyclopædia Britannica, Inc.
Controło de autorità | VIAF (EN) 155864429 · ISNI (EN) 0000 0001 1882 2393 · LCCN (EN) n78089046 · GND (DE) 4036862-2 · BNE (ES) XX450543 (data) · NDL (EN, JA) 00629281 · WorldCat Identities (EN) n78-089046 |
---|