Bizkaia
Bizkaia | |||
---|---|---|---|
| |||
Teritorio | Paexi Baschi | ||
Capitałe | Bilbao (Bilbo in basco) | ||
Stato | Spagna | ||
Comunità autonoma | Paexi Baschi | ||
Superfiçie | 2 217 km² | ||
Abitanti | 1 139 863 ab. 2006 | ||
Densità | 512,49 ab/km² |
Bizkaia (en castiglian Vizcaya) l'è el termine basco che stà a indicar una de łe sete provinçe del teritorio storico dei Paexi Baschi, oltre che na provincia spagnoła. A nord ła confina col golfo de Bizkaia, a sud co Burgos e l'Araba, a ovest co ła Cantabria e Burgos e a est co ła Gipuzkoa. Ła ga n'estension de 2 217 km² e na popołasion de 1 139 863 abitanti, che ła ghe ne fa el teritorio più popołà dei Paexi Baschi. Ła so capital l'è Bilbao (in basco Bilbo). L'è stà una de łe provinçe più floride de ła Spagna grasie a ła forte industriałixasion de ła fin del XIX secoło e ła prima metà del XX. Atualmente l'atività industriałe el ga ceduo el paso a n'inportante atività in tel setor dei servisi, seguia a ła soferta deindustriałixasion dei ani Setanta.
Etimołogia del topònemo
canbiaEl termine Bizkaia el ga n'etimołogia discusa. Secondo l'interpretasion prinçipałe, el significarea çima, e l'sarea un sinonimo de ła paroła basca bizkar (cołineta, cresta). In tel 1141, in riferimento a ła çima del monte Igeldo de Donostia-San Sebastián, apar iscrito el seguente toponimo: Iheldo Bizchaya (çima de Igeldo); anca in Navara ghè na comarca denominà La Vizcaya che pol significar «ła çima». S'à proposto anca altre etimołogie, come bits-kaia (porto de sciuma), manco probabiłi.
Araldica
canbiaEl scudo tradisional de ła Signoria de Bizkaia el mostra i łupi de ła famea Haro e na quercia, che a olte ła vien identificà co l'Albaro de Gernika, al qual se g'à xontà na croxe. El scudo ofisiałe atuałe, cosita come definio da ła norma foral del 1986, el se baxa su queło storico, ma no'l prexenta più i do łupi e gnanca el łeon che ghèra prima. El vałor storico-artistico de çerti edifici co insima el scudo storico i parmete ła coexistensa dei do scudi, tradisional e ofisial.
Geografia
canbiaUbicasion
Situà inte ła parte setentrionałe de ła penìzoła iberica, ła confina a ovest co ła comunità autonoma de Cantabria, a sud-ovest co ła provinçia de Burgos, a sud co el teritorio storico de Araba, a est co ła Gipuzkoa e a nord co el golfo de Bizkaia (mar Cantabrico). Urduña (Orduña) l'è un'enclave bixcaina in Araba.
Estension
2 217 km². Perimetro terestre: 167 km, maritimo: 80 km.
Vie de aceso:
Clima
canbiaEl clima l'è oçeanico, co tanta nuvołoxità durante tuto l'ano. Łe precipitasion i'è abondanti e frequenti, soratuto in autuno e inverno, co una mèdia anuałe de 1200 mm. Łe tenperature i'è moderè sia in istà che in inverno (14-15 °C de mèdia anuałe). I'è un poco più estreme a l'interno, caraterixà da un clima più tipicamente continentałe, ndoe in inverno ła neve l'è più comune e pioe più speso.
Quando ghè venti da sud se verifica de frecuente l'efeto Foehn, soratuto a Bilbao.
Carateristiche
canbiaŁe prinçipałi carateristiche de ła rejon i'è:
Monti
Ła Bizkaia l'è montagnoza e anca su ła costa ła ga monti che riva a n'altesa rełativamente alta. Tuti i monti i'è parte de ła cordiliera basca. Ła majoransa i'è de piera calcarea e ła se ga creà inte l'era Jurasico-Cretacea. I altri i'è nati inte l'Eocene.
El punto più alto de ła Bizkaia l'è el monte Gorbeia, al confin co l'Araba.
Fiumi
I fiumi de ła Bizkaia i'è curti ma mai sechi. I prinçipałi i'è el Nerbioi, l' Ibaizabal e el Kadagua. El primo el score in diresion sud-nord da Urduña, l' Ibaizabal est-ovest da Urkiola e l'Kadagua ovest-est da Ordunte. I fiumi oçidentałi i'è: Artibai, Lea, Oka e Butron.
Raramente ghè de łe inondasioni, anca se famoxa l'è queła del 1983, che el ga colpio in particołar modo Bilbao.
Costa
Łe prinçipałi carateristiche i'è l'estuario de Bilbao ndoe i fiumi prinçipałi i sfocia in tel mar e l'estuario de Gernika(Urdaibai). Ła costa l'è generalmente alta, co insenature e picołe baie.
Ixołe
- Billano (Gorliz)
- Aketxe (Bermeo)
- Gaztelugatxe (Bermeo)
- Txatxarramendi (Sukarrieta)
- Izaro (Bermeo)
- Garraitz (Lekeitio)
Spiaie
In Bizkaia ghè pien de łonghe spiaie. Łe più note i'è Laida e Laga de Urdaibai, Barinatxe e Atxabiribil-Arrietara de Sopela, ła spiaia de Plentzia, Ogeia de Ispaster Ogeia e Karraspio de Mendexa.
Subrejoni de ła Bizkaia
canbia(VEC)»
«"Gernika l'è el paexe più fełice del mondo.
I so afari i'è regołe da n'asenblea de contadini
che se riunise soto na quercia
e i tol senpre łe decixioni più juste."— Jean-Jaques Rousseau
Teritori storici
canbia
Teritori originari Xontè inte el XVII secoło Xontè dopo Urduña Ponti: sità xontè prima del XIII secoło Sità xontè dopo el XIII secoło
Incorporè in seguito:
|
Subrejoni moderne
canbia
|
Storia
canbiaŁa Bizkaia l'è stà abità fin dal Pałeołitico Medio, come testimonià da i resti archeołogici e da łe iscrision rupestri catè in diverse caverne. Ła prexensa dei Romani ła ga 'vù un scarso inpato su ła rejon e ła łéngua basca e łe so tradision i'è sopravisue fin al dì d'ancó.
In tel Medioevo ła Bizkaia l'è a łe dipendense del regno de Panplona (XI secoło) e infin come parte de ła Corona de Castiglia.
Inte l'età moderna, ła provincia la divien una de łe majori aree industriałi e comerciałi. El so fondamentałe porto de Bilbao el diventa presto ła principałe porta verso l'Europa par ła Castiglia. Più tardi, in tei secołi XIX e XX, l'abondansa de fero de ecełente cuałità e ła mancansa de caste feudałi łe favorise na rapida industriałixasion.
Pałeołitico mèdio
canbiaŁe prime prove de stansiamenti umani (Neanderthal) in Bizkaia łe riguarda sto periodo de ła preistoria. È stà catà manufati musteriani in tri siti bixcaini: Benta Laperra (Karrantza), Kurtzia (Getxo) e Murua (Durangoaldea).
Pałeołitico superior
canbia- Inte ła cava de Santimamiñe (Busturialdea) se pol catar ła cultura Chatelperroniexe (normalmente asocià ai Neanderthal).
I più inportanti insediamenti dei umani moderni (H. sapiens) i pol esar considerè i seguenti:
- Cultura Aurignasiense: Benta Laperra, Kurztia, e Lumentxa (Lekeitio)
- Cultura Gravetiense: Santimamiñe, Bolinkoba (Durangoaldea) e Atxurra (Markina)
- Cultura Solutrense: Santimamiñe e Bolinkoba
- Cultura Magdaleniense: Santimamiñe e Lumentxa
Anca l'arte pałeołitica l'è prexente. Ła caverna Benta Laperra ła mostra łe più antiche piture, forse del periodo aurignasiense o solutrense. I animałi piturè i'è bixonti e orsi, insieme co segni astrati. Łe piture de Arenaza (Sodupe) e Santimamiñe i'è de periodi posteriori. Łe prime łe ga cervi femene come motivo dominante, łe seconde łe mostra bixonti, cavai, cavre e cervi.
Epipałeołitico
canbiaSto periodo l'è dominà in Bizkaia da ła cultura Axiłiense. I atresi i diventa più picenini e rifinii e, in xonta a ła cacia, diventa più inportante ła pesca e se cata deso ciara próva anca de fruti selvadeghi. Santimamiñe l'è uno dei più inportanti siti anca in riferimento a sto periodo. St' altri i'è Arenaza, Atxeta (mia distante da Santimamiñe), Lumentxa e ła visina Urtiaga e Santa Catalina, insieme co Bolinkoba e ła visina Silibranka.
Neołitico
canbiaNonostante łe prime próve de contato neołitico inte i Paexi Baschi łe posa esar datè al quarto miłenio a.C., l'è soło a partir dal terzo miłenio che st'area l'aceta, gradualmente e sensa canbi radicałi, i progresi rełativi a l'agricolutra e ła pastorisia. Ła Bizkaia l'è mia interesà particolarmente da sto canbio e i progresi adotè i par łimitè inisialmente soło s łe pegore, cavre e rare ceramiche. Difati par sto periodo pol esar mensioè soło tri siti: Arenaza, Santimamiñe e Kobeaga (Ea).
Insieme a łe tecnołogie neołitiche, riva anca el megałitixmo. El sarà ła forma più comune de sepoltura (senplici dolmen) fin al 1500 a.C.
Calcołitico e Età del Bronxo
canbiaMentre i insediamenti al verto i scominsia a diventar comuni man man che ła popołasion ła crese, durante el Calcołitico e l'Età del Bronxo in Bizkaia continua a esar uxe łe caverne e i ripari naturałi. Ła cacia ła diventa gradualmente na manco inportante fonte de carne, rinpiasà da łe pegore, łe cavre e qualche bovin. I atresi de metal i diventa più comuni ma continua a vegner uxà anca quei de piera.
L'ojetistica in ceramica (mia decorà) ła gode de continuità fin a quando ła cultura del vaxo canpaniforme ła fa ła so aparision.
I siti de sto periodo i cuerxe deso tuto el teritorio de ła Bizkaia: tanti i'è insediamenti open-air, ma łe più inportanti caverne i'è oncora in uxo.
Età del Fero
canbiaÈ stà identificà gran pochi siti rełativi a sto periodo. Łe caverne łe vien abandonè par ła majorparte, ma łe principałi de ła preistoria (Arenaza, Santimamiñe, Lumentxa) i'è oncora abitè.
Periodo Roman
canbiaI geografi romani i n'à parmeso de vegner a saver che el teritorio de l'atuałe Bizkaia l'era abità da do tribù: Caristi e Autrigoni. I Caristi i abitava el sentro de ła Bizkaia, a est de Bilbao, estendendose anca in tel nord de l'Araba e in serte aree de ła Gipuzkoa, fin al fiume Deba. I Autrigoni i vivea inte ła parte più oçidentałe de ła Bizkaia e de l'Araba, estendendose fin a łe province de Cantabria, Burgos e La Rioja. Baxandose su ła toponimia e łe prove storiche e archeołogiche, se pensa che ste tribù łe parlase basco [1] Archivià il 6 de zenaro 2007 in Internet Archive. . Difati i confini entro i cuałi ze parlà el bizkaiera, el diałeto basco de ła Bizkaia, i par coincidar exatamente co quei del teritorio dei Caristi, ecesion fata par quełe aree che 'à perso l'uxo de sto antico idioma.
No ghè indicasion de rexistensa a l'ocupasion romana in tuta l'area basca (eceto l'Aquitania) fin al tardo periodo de feudałixasion. Łe fonti romane łe mensiona diverse çitadine in st'area, Flaviobriga e Portus Amanus, anca se no ze mia stà catà l'exata ubicasion. El sito de Forua, visin a Gernika, el ga fornio prove archeołogiche de ła prexensa romana [2] Archivià il 12 de marso 2007 in Internet Archive. .
In tel tardo periodo roman, in tei Paexi Baschi, pararea esarghe stà rivolte contro ła dominasion romana e el proceso de feudałixasion.
Medioevo
canbiaPar quanto riguarda ła prima parte del Medioevo, ła storia de ła Bizkaia ła pol mia esar separà da queła del resto dei Paexi Baschi. I Vixigoti e i Franchi i tenta continuamente de stabiłire el so dominio, ma de fato el teritorio el resta indipendente.
In tel 905, łe cronache leonexi łe mensiona par ła prima olta l'estension del regno de Panplona a łe province basche osidentałi (quindi anca ła Bizkaia), nonché a La Rioja e al sentro de l'Aragona.
In tei confliti tra el regno de Castiglia e de Panplona/Navara dei secołi XI e XII, i Castigliani i era suportè da tanti propietari terieri de La Rioja, che i sercava de consołidar łe so propietà soto ła łeje feudałe castigliana. Sti signori pro-Castiglia i era guidè da ła caxata dei Haro, al cuałi vien acordà el goerno de ła neocreà Bizkaia, inisialmente conposta da łe vałi de Uribe, Busturia, Markina, Zornotza e Arratia, più xvariè çitadine e ła sità de Urduña. No l'è mia ciaro quado sia acaduo exatamente ma se sostien che Iñigo López el sia stà el primo a otegner el titoło de Signor de Bizkaia in tel 1043.
Tutavia, poiché i teritori osidentałi i vien presto reincorporè a ła Navara, ła vera costitusion de ła Bizkaia in quanto Signoria no ła vien consołidà se non co l'invaxion de ła Castiglia in tel 1199-1200.
El titoło el vien eredità da i disendenti de Iñigo López finché, par eredità, in tel 1370 el finise in man a l'ancora butin Juan de Castiglia, diventando quindi uno dei titołi del re de Castiglia. Da łora, ła Bizkaia ła resta cołegà a ła corona, prima a queła de Castiglia e in seguito, a partir da Carlo I, a queła de Spagna, senpre co ła condision che el Signor el giurase de difendar e de mantegner el fuero (leje bixcaina, derivà dal dirito navarexe), che l'aseriva come i posesori de ła sovranità de ła Signoria i fuse i stesi bixcaini e che quindi, almanco in teoria, i podese refudajar el Singor.
I Signori, e più tardi i re, i se recava quindi a jurar sui Statuti a l'Albaro de Gernika, ndoe l'asenblea de ła Signoria ła se riunea.
Età Moderna
canbiaInte l'Età Moderna crese l'inportansa del comercio, specialmente par el porto de Bilbao al cuałe i re i acorda priviłegi in tel comercio co i porti de l'inpero Spagnoło in tel 1511. Bilbao l'era xa ałora el prinsipałe porto castiglian, da ndoe i inbarcava ła łana par łe Fiandre e altri beni i era inportè.
In tel 1628, el teritorio de Durango el vien incorporà a ła Bizkaia. In tel steso secoło anca i comuni de łe Enkarterriak (Encartaciones) i vien incorporè in difarenti date, otegnendo un speciałe statuto a mexavia tra el dirito castiglian e navarexe. Łe sità costiere łe posedea na propia considerévołe flota, par ło più dedicà a ła pesca e al comercio. Insieme co st'altre çitadine de Gipuzkoa e Lapurdi, i'è stè anpliamente responsabiłi de ła parsiałe estinsion de łe bałene in tel golfo de Bizkaia e del primo instàbiłe insediamento de Europei in Teranova. I era anca bravi inte el stipułar tratati a parte co łe altre potense, in particołare l'Inghiltera.
Dopo łe goere napołeoniche, ła Bizkaia, insieme co łe altre provinçe basche, l'è minacià dal vedarse cancełà łe so norme de autoregołamentasion da łe Cortes spagnołe diventè łiberałi. Sta qua l'è cauxa de łe sucesive goere carliste, in ocaxion de łe cuałi el goerno bixcain, insieme co łe altre provinçe basche, el suporta ła fasion reasinaria.
Tutavia tante çità, tra cui Bilbao, łe se ałinea co el goerno łiberal de Madrid. Łe goere łe porta cosita a sucesivi tai a l'anpia autonomia de ła Bizkaia e de st'altre provinçe.
A metà Otosento, vien catà anplie disponibiłità de fero de prima cuałità. Sta roba ła porta raquanti investimenti foresti prinsipalmente da l'Inghiltera e ła Francia, faxendo de ła Bizkaia una de łe provinçe de Spagna più riche e industriałixe. Insiema a l'industriałixasion apare inportanti famee borghexi come Ybarra, Chávarri e Lezama-Leguizamón. In sto periodo vien creà i grandi grupi industriałi (Iberdrola, Altos Hornos de Vizcaya) e finansiari (Banco Bilbao Vizcaya Argentaria- BBVA).
Vinteximo secoło
canbiaDurante ła seconda repùblega spagnoła el Partio Nasionałista Basco (PNV) el goerna ła provincia. Quando sciopa ła goera civiłe spagnoła, ła Bizkaia ła suporta ła fasion contraria a l'exercito de Francisco Franco, de ideołogia fasista.
Poco dopo, ła Republica ła riconose un statuto de autonomia par i Paexi Baschi ma, a cauxa del controło fasista su larga parte del teritorio, ła prima Comunità Autonoma Basca, che gavarà breve durata, ła ga poter soło su ła Bizkaia e qualche paexeto confinante.
Poiché l'exercito fasista l'era drio avansar verso ovest da ła Navara, vien pianificà e erete difexe intorno a Bilbao, ciamà Cintura de Fero. L'ingegner incaricà, José Goicoechea, el pasa parò ai fasisti, cositaché łe difexe mia terminè łe rixulta de poco vałor. In tel 1937, i aerei tedeschi soto el controło de Franco i distruje ła çitadina storica de Gernika, mia prima de aver bonbardà Durango poche stimane prima. Alcuni mexi piasè tardi Bilbao ła casca inte ła mane dei fasisti. L'exercito basco (Eusko Gudarostea) el se ritira a Santoña, oltre i confini de ła Bizkaia. Łà i negosia ła rexa co łe forze itałiane (Acordo de Santoña), dopodeché i vien consegnè a Franco. Sta rexa ła vien vista negativamente dal resto de łe forse republicane, che łe se sente tradie da i baschi.
Soto ła ditatura de Franco, ła Bizkaia e ła Gipuzkoa łe vien dichiarè "provinçe traditore" e cavè xo de ogni tipo de autoregołamentasion.
Soło dopo ła morte de Franco in tel 1975 vien restaurà ła democrasia in Spagna. Ła costitusion del 1978 ła aceta łe particołari łeji basche (fueros). Inte el 1979 vien aprovà el Statuto de Gernika e ła Bizkaia, l'Araba e ła Gipuzkoa łe vien a formar ła Comunità Autonoma dei Paexi Baschi, co un so parlamento.
El Partio Nasional Basco l'è stà el vinçitor de tute łe ełesion tegnue in tel periodo democratico. Recentemente ła łeje forałe l'è stà estexa a i paexi e a ła sità de Urduina, che l'avea senpre uxà ła łeje civiłe spagnoła.
Popołasion
canbiaPar savèrghene de pì, vardarse ła voxe Łista dei comuni de Bizkaia. |
Secondo el censimento del 2006, ła popołasion de Bizkaia l'è rivà a contar 1.139.863 abitanti e ła so densità l'è de 514,1 ab./km², sorpasà soło da Madrid e Barcełona. Quinta provincia spagnoła par popołasion in tel 1981, nonostante ła crixi demografica che ła sofre da ła Tranxision spagnoła (1975-1978), l'è oncora ła nona provincia par numaro de abitanti. A cauxa del saldo migratorio negativo verso łe altre rejoni spagnołe prexentà dai primi ani '80, in tel 2005 ła gavea soło un 3,5% de foresti, sinque punti e mexo manco de ła mèdia nasional.
Evołusion demografica de ła Bizkaia e parsentuałe riferia al totałe nasionałe[1] | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1857 | 1900 | 1910 | 1920 | 1930 | 1940 | 1950 | |||||||||||||
Popołasion | 160.579 | 311.361 | 349.923 | 409.550 | 485.205 | 511.135 | 569.188 | ||||||||||||
Parsentuałe | 1,04% | 1,67% | 1,75% | 1,91% | 2,05% | 1,96% | 2,02% | ||||||||||||
1960 | 1970 | 1981 | 1991 | 1996 | 2001 | 2006 | |||||||||||||
Popołasion | 754.383 | 1.043.310 | 1.181.401 | 1.156.245 | 1.140.026 | 1.132.616 | 1.139.863 | ||||||||||||
Parsentuałe | 2,47% | 3,07% | 3,13% | 2,93% | 2,87% | 2,75% | 2,55% |
Se consideremo l'evołusion dei abitanti secondo el seso, otegnemo i seguenti dati:
Sudivixion in baxe al seso | |||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1981 | 1986 | 1991 | 1996 | 2001 | |||||||||||||||
Omeni | 587.521 | 580.013 | 565.546 | 555.101 | 545.395 | ||||||||||||||
Done | 601.757 | 599.137 | 589.560 | 584.925 | 577.242 | ||||||||||||||
Fonte: Eustat |
Migrasion
canbiaPar quanto riguarda ła migrasion se ga evidensià do tendense inte i ultimi ani. Al prinsipio, a seguito de ła crixi de l'industria dei ani Otanta, tanti łaoradori rivè inte i deceni precedenti i torna a i paexi de origine, decretando un saldo negativo. A partir dal 2000 sta tendensa ła se ga parò invertio e el saldo l'è poxitivo. No ghè grose diferense da sto punto de vista tra omeni e done.
Movimenti migratori | ||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
1991 | 1992 | 1993 | 1994 | 1995 | 1996 | 1997 | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | |||||||
Totałe | -2.700 | -3.809 | -3.342 | -4.131 | -3.988 | -3.128 | -2.327 | -2.257 | -1.705 | 828 | 3.184 | 3.425 | 4.020 | 5.280 | ||||||
Da fora i Paexi Baschi | -2.352 | -3.207 | -2.733 | -3.750 | -3.637 | -3.136 | -1.949 | -2.184 | -1.624 | 804 | 3.276 | 3.162 | 3.617 | 5.168 | ||||||
Da fora el stato spagnoło | 447 | 231 | 230 | 275 | 399 | 67 | 612 | 1.061 | 1.533 | 3.993 | 5.933 | 6.012 | 6.947 | 8.108 | ||||||
De sti qua | Da l'Europa | 145 | 45 | 80 | 76 | 108 | -3 | 149 | 249 | 305 | 485 | 652 | 969 | 1483 | 2046 | |||||
Da l'Africa | 28 | 91 | 47 | 61 | 66 | 4 | 163 | 193 | 287 | 664 | 910 | 968 | 1.259 | 1.281 | ||||||
Da el Sud America | 1 | 52 | 32 | 50 | 87 | 27 | 99 | 359 | 632 | 2.356 | 3.844 | 3.569 | 3.567 | 4.049 | ||||||
Da el Nord America | 4 | 4 | 15 | 14 | 16 | 4 | 31 | 51 | 47 | 100 | 85 | 97 | 107 | 83 | ||||||
Dal Centro America e i Caraibi | 0 | 31 | 30 | 35 | 61 | 16 | 86 | 90 | 130 | 187 | 164 | 163 | 199 | 169 | ||||||
Da l'Axia | 3 | 7 | 27 | 39 | 60 | 19 | 84 | 116 | 127 | 195 | 268 | 245 | 328 | 471 | ||||||
Da l'Oceania | 0 | 1 | -1 | 0 | 0 | 0 | -1 | 4 | 5 | 7 | 10 | 1 | 3 | 9 | ||||||
Fonte: Eustat |
Comuni più popołè
canbiaDe i abitanti de ła Bizkaia, sirca el 35% el vive inte ła capital Bilbao e l' 88% inte ła so area metropułitana. Ła provincia l'è divixa in 112 comuni.
Gernika, el paexe considerà centro spirituałe dei Paexi Baschi, l'è situà in Bizkaia.
El paexe più picenin l'è Arakaldo, co 95 abitanti.
Sti qua i'è i comuni de dimension piasè grande:
Istitusion e organi forałi
canbiaŁe istitusion e i organi forałi de ła Bizkaia, in quanto teritorio storico dei Paexi Baschi, i'è łe Junte Jenerałi de Bizkaia e ła Diputación Foral de Bizkaia.
Bizkaiko Batzar Nagusiak (Juntas Generales de Vizcaya)
canbiaŁe Junte Jenerałi de Bizkaia i'è l'asenblea unicamerałe che exercita ła potestà normativa sul teritorio storico de Bizkaia. I so membri, ciamè in spagnoło apoderados, i'è ełeti mediante sufragio popołar direto. Łe ełesion łe se verifica ogni cuatro ani, coincidendo co łe ełesion muniçipałi.
Łe Junte Jenerałi łe se riunise inte ła Casa de Juntas de Gernika.
Ła conpoxision de łe Junte a seguito de łe ełesion del 2007 l'è:
Deputato general e goerno | Partio | Voti | % | Segi | +/- |
---|---|---|---|---|---|
|
EAJ-PNV | 209.170 | 40,79% | 23 | +1 |
PSE-EE | 129.525 | 25,26% | 14 | +3 | |
PP | 85.437 | 16,66% | 8 | -2 | |
EB Berdeak-Aralar | 41.147 | 8,02% | 4 | +1 | |
Eusko Alkartasuna | 27.083 | 5,28% | 1 | -4 | |
EAE-ANV | 15.015 | 2,93% | 1 | +1 |
Al dì d'ancó el Partio Nasionałista Basco (PNV-EAJ) l'è el partio egemonico. El vinse in quaxi tuti i comuni e el ga ła majoransa anca al parlamento basco.
Bizkaiko Foru Aldundia (Diputación Foral de Bizkaia)
canbiaŁa Diputación Foral de Bizkaia l'è forma da un Diputado General, Jose Luis Bilbao (PNV), ełeto da łe Junte Jenerałi, e da i altri deputati (mia par forsa membri de łe Junte Jenerałi), che i'è dexignè dal Diputado General fin a un masimo de diexe.
Ła Diputación Foral ła exercita el potere executivo e ła potestà regołamentaria in tei anbiti de so conpetensa.
Łe circoscrision ełetorałi i'è cuatro:
|
Controło de łegałità
canbiaŁe norme emanè da łe Junte Jenerałi łe se ciama Norme Forałi e i'è superiori in gerarchia a quełe emanè da ła Diputación Foral, denominè Decreti Forałi. Ste qua łe sotostà tute al controło de łegałità dei tribunałi.
Mexi de comunicasion
canbiaJornałi:
- El Correo (http://www.elcorreodigital.com/)
- Deia (http://www.deia.com/es/ Archivià il 1º de febraro 2008 in Internet Archive.
)
- Berria (http://www.berria.info)
- Gara (http://www.gara.net)
- El Mundo del País Vasco (http://www.elmundo.es/)
- Uribe Kosta Digitala (http://www.ukdigitala.com Archivià il 20 de zenaro 2008 in Internet Archive.
)
Emitenti radio:
- Radio Euskadi (Grupo Eitb) (http://www.eitb.com/radioeuskadi Archivià il 9 de aprile 2008 in Internet Archive.
)
- Euskadi Gaztea (Grupo Eitb) (http://www.eitb.com Archivià l'11 de zenaro 2008 in Internet Archive.
)
- Radio Bilbao (Cadena SER) (http://www.cadenaser.com)
- Bizkai Irratia (Radio Vizcaya) [3] (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ła ùltema).
- Radio Nervión (http://www.radionervion.com/)
Emitenti de TV łocałe:
- Euskal Telebista Archivià l'11 de zenaro 2008 in Internet Archive.
- Canal Bizkaia
- TeleBilbao
- Tele 7
- Bilbovision Archivià l'11 de febraro 2021 in Internet Archive.
- Uribe Kosta Telebista
- Durango Telebista (ligo ronpesto dispunìbiłe in Internet Archive; védarse el istòrego, la prima version e ła ùltema).
Łéngua
canbiaŁe principałi łéngue parlè in Bizkaia i'è el spagnoło e el basco, inte ła forma del bizkaiera (el diałeto bixcaino) e del basco unificà (batua). En l'area metropułitana e inte ła subrejon de Enkarterri ze majoritario l'uxo del spagnoło, mentre inte łe restanti aree predomina el basco.
Tradision
canbiaGastronomia:
Turixmo
canbiaŁa so capital, Bilbao, l'è famoxa par el muxeo Guggenheim de Bilbao e el so estuario.
Monumenti e posti interesanti:
- Casa de Juntas e Albaro de Gernika.
- Enkarterriak e ła Casa de Juntas de Avellaneda
- Grote de Pozalagua.
- Ponte Bizkaia.
- Grota de Santimamiñe e Bosco de Oma.
- Pałaso Euskalduna.
- San Juan de Gaztelugatxe.
- Cexa de Santa María de Axpe.
- Riserva de ła biosfera de Urdaibai e spiaia de Mundaka.
- Baxiłica de Begoña
- Università dei Paexi Baschi, campus de Lejona (1972), gran exenpio de architetura brutałista, e sede del Museo Vasco de Historia de la Medicina y de las Ciencias [4].
- Muxeo de auto antiche e clasiche de Torre Loizaga, co più de 40 Rolls Royce. Sito web [5].
- Aeroporto de Bilbao, exenpio de architetura moderna.
Varda anca
canbiaRiferimenti
canbia- ↑ Fonte: INE, Instituto Nacional de Estadística de España. Stime de ła popołasion, censimenti e cifre ofisiałi de ła popołasion.
Ligamenti de fora
canbia- Web Oficial de la Diputación Foral de Vizcaya
- Belonweb: rutas articulos, fotos sobre Vizcaya Archivià il 9 de majo 2008 in Internet Archive.
- I Signori de ła Bizkaia Archivià il 27 de otobre 2009 in Internet Archive.
- Wikimedia Commons el detien imàjini o altri file so Bizkaia
- el detien schemi gràfeghi so
Controło de autorità | VIAF (EN) 143051698 · LCCN (EN) n79023291 · GND (DE) 4119462-7 · BNF (FR) cb11960951g (data) · WorldCat Identities (EN) n79-023291 |
---|