XXI secoło
Ani 2000 | Ani 2010 | Ani 2020 | Ani 2030 | Ani 2040
Ani 2050 | Ani 2060 | Ani 2070 | Ani 2080 | Ani 2090
El XXI sècoło xe on secoło de 'l II miłenio, che 'l xe tacà 'nte'l an 2001 e 'l xe finì 'nte 'l ano 2100.
Robe che łe xe suceseModìfega
E inisio de sto secoło el xe sinjà da:
- L'esploxion demografega, tacà zà 'nte i deseni pasài.
- A cresita de łe problemadeghe anbientai (incuinament, destraji anbientai, canbio climadego) e enerxedeghe (exauriment de i conbustibii fosii).
- A Globałixasion, co a difuxion de internet e de e teclonoxie ITC.
- A cresita de l'egonomia mondial el fenomeno de 'l consumixmo.
- Da 'l 2000 a 'l 2009 ghe xe ła segonda guera çeçena
- 'Nte 'l zunjo de 'l 2000 in Siria more el presidente Hafiz al-Asad e riva a 'l poder el fiol Bashar al-Asad.
- El 11 de setenbre de 'l 2000 ghe xe i atentài de 'l 11 de setenbre de 'l grupo teroristego musulman de Al-Qaida, che el dirota cuatro aerei e i né fa sciantar do de sti cuà so łe Tori Zemełe de New York e so 'l Pentagono de Washington.
- El 7 de otobre taca ła Guera in Afghanistan, colpevoe de judar Al-Qaida, responsabie de i atentài de 'l 11 de setenbre.
- El 1° de zener de 'l 2002 taca ła sircołasion de 'l eoro.
- El 20 de majo de 'l 2002 el Timor est el deventa independente da l'Indonexia.
- El 19 de marso de'l 2003 i Stadi Unìi de ła Merega, co l'invaxion de 'l Iraq, i taca ła guera in Iraq (2003-2011), par butar zo el rexime de Sadam Husein.
- 1° de majo de'l 2004 diexe stadi i intra rento 'l Union eoropea.
- Fra el 2002 e 'l 2008 ghe xe na serie de atentài de 'l grupo teroristego musulman de Al Qaida: atentà de Bałi de 'l 12 de otobre de 'l 2002, atentài de Madrid de 'l 11 de marso de'l 2004, atentài de Łondra de 'l 7 de łujo de'l 2005, atentài de 'l 23 de łujo de 'l 2005 a Sharm el-Sheikh, atentài de Amman de 'l 9 de novembre de 'l 2005, atentài de 'l Mumbai de 'l 11 de 'l łujo de 'l 2006, atentài de Mumbai de 'l 26 de 'l novenbre de 'l 2008.
- 26 de disenbre de 'l 2004 ghe xe el marmoto 'nte 'l Oseano Indian.
- 'Nte 'l avrił de 'l 2005 el more papa Zani Poło II e 'l vien ełet papa Bendit XVI.
- Fra łujo e agosto de'l 2006 ghe xe ła Guera de'l Łiban.
- El 17 de fevrer de 'l 2008 El Kosovo se aotoproclama independente da ła Servia.
- El 29 de zunjo de'l 2008: taca 'l Ano Zubiłar Pagoin de'l papa Bendit XVI.
- El 15 de setenbre de'l 2008 casca de ła borsa merigana che ła porta a na gran recesion mondial.
- 12 de zenaro de'l 2010 ghe xe el teremoto de Haiti.
- 'Nte'l disenbre de'l 2010 taca ła primavera araba.
- El 15 de fevraro de'l 2011 taca ła guera svil in Łibia.
- El 11 de marso de'l 2011 ghe xe el teremoto e maremoto in Japon e anca el destajo de Fukushima, gran insidente 'nte na sentral nuclear japonexe.
- El 15 de marso de'l 2011 taca ła guera sivil siriana contra Asad.
- El 2 de majo de'l 2011 i Navy SEAL i copa Oxama bin Laden a Abotabad (Operasion Zeronemo)
- El 9 de lujo de'l 2011 xe el dì de l'independensa de'l Sudan de'l Sud da'l Sudan.
- El 11 de fevraro de'l 2013 el Bendit XVI renonsia a esar papa.
- 13 de marso de'l 2013 el cardinal arxentin Jorge Mario Bergoglio vien ełet papa co 'l nome de Fransesco.
- El 8 de disenbre de'l 2015 taca el Jiubiłeo straordinar de ła mixericordia.
- El 23 de zunjo de'l 2016 ghe xe el referendum su ła permanensa de 'l Renjo Unìo 'nte l'Union eoropea, i sitadini i vota par l'usìa.
Personaji senjefegadiviModìfega
- George W. Bush, 43º presidente de i Stadi Unìi de ła Meriga
- Oxama bin Laden, terorista arabo
- Hu Jintao, 4º presidente de ła Republega Popołar Sinexe
- Barack Obama, 44º presidente de i Stadi Unìi de ła Meriga
- Vladimir Putin, 2º presidente de ła Rusia
- Ariel Sharon, 11º primo ministro de Israel
- Bendit XVI, 265º papa
- Angela Merkel, cansejera de ła Zermania
- Francesco, 266º papa
- Ełixabeta II, rexina de 'l Renjo Unìo
- Donald Trump, 45º presidente de i Stadi Unìi de ła Meriga
- Greta Thunberg, ativista par 'l anbiente svedexe.