XXI secoło
Ani 2000 | Ani 2010 | Ani 2020 | Ani 2030 | Ani 2040
Ani 2050 | Ani 2060 | Ani 2070 | Ani 2080 | Ani 2090
El XXI sècoło xe on secoło de 'l II miłenio, che 'l xe tacà 'nte'l an 2001 e 'l xe finì 'nte 'l ano 2100.
Robe che łe xe suceseCànbia
E inisio de sto secoło el xe sinjà da:
- L'esploxion demografega, tacà zà 'nte i deseni pasài.
- A cresita de łe problemadeghe anbientai (incuinament, destraji anbientai, canbio climadego) e enerxedeghe (exauriment de i conbustibii fosii).
- A Globałixasion, co a difuxion de internet e de e teclonoxie ITC.
- A cresita de l'egonomia mondial el fenomeno de 'l consumixmo.
Ani 2000Cànbia
- Da 'l 2000 a 'l 2009 ghe xe ła segonda guera çeçena
- 'Nte 'l zunjo de 'l 2000 in Siria more el presidente Hafiz al-Asad e riva a 'l poder el fiol Bashar al-Asad.
- El primo de zunjo de'l 2001 in Nepal ghe xe el copament de a fameja real nepaexe.
- El 11 de setenbre de 'l 2001 ghe xe i atentài de 'l 11 de setenbre de 'l grupo teroristego musulman de Al-Qaida, che el dirota cuatro aerei e i né fa sciantar do de sti cuà so łe Tori Zemełe de New York e so 'l Pentagono de Washington.
- El 7 de otobre de'l 2001 taca ła Guera in Afghanistan, colpevoe de judar Al-Qaida, responsabie de i atentài de 'l 11 de setenbre.
- El 1° de zener de 'l 2002 taca ła sircołasion de 'l eoro.
- El 20 de majo de 'l 2002 el Timor est el deventa independente da l'Indonexia.
- El 19 de marso de'l 2003 i Stadi Unìi de ła Merega, co l'invaxion de 'l Iraq, i taca ła guera in Iraq (2003-2011), par butar zo el rexime de Sadam Husein.
- 1° de majo de'l 2004 diexe stadi i intra rento 'l Union eoropea.
- Fra el 2002 e 'l 2008 ghe xe na serie de atentài de 'l grupo teroristego musulman de Al Qaida: atentà de Bałi de 'l 12 de otobre de 'l 2002, atentài de Madrid de 'l 11 de marso de'l 2004, atentài de Łondra de 'l 7 de łujo de'l 2005, atentài de 'l 23 de łujo de 'l 2005 a Sharm el-Sheikh, atentài de Amman de 'l 9 de novembre de 'l 2005, atentài de 'l Mumbai de 'l 11 de 'l łujo de 'l 2006, atentài de Mumbai de 'l 26 de 'l novenbre de 'l 2008.
- 26 de disenbre de 'l 2004 ghe xe el marmoto 'nte 'l Oseano Indian.
- 'Nte 'l avrił de 'l 2005 el more papa Zani Poło II e 'l vien ełet papa Bendit XVI.
- Fra łujo e agosto de'l 2006 ghe xe ła Guera de'l Łiban.
- El 17 de fevrer de 'l 2008 El Kosovo se aotoproclama independente da ła Servia.
- El 29 de zunjo de'l 2008: taca 'l Ano Zubiłar Pagoin de'l papa Bendit XVI.
- El 15 de setenbre de'l 2008 casca de ła borsa merigana che ła porta a na gran recesion mondial.
Ani 2010Cànbia
- 12 de zenaro de'l 2010 ghe xe el teremoto de Haiti.
- 'Nte'l disenbre de'l 2010 taca ła primavera araba.
- El 15 de fevraro de'l 2011 taca ła guera svil in Łibia.
- El 11 de marso de'l 2011 ghe xe el teremoto e maremoto in Japon e anca el destajo de Fukushima, gran insidente 'nte na sentral nuclear japonexe.
- El 15 de marso de'l 2011 taca ła guera sivil siriana contra Asad.
- El 2 de majo de'l 2011 i Navy SEAL i copa Oxama bin Laden a Abotabad co l'Operasion Zeronemo.
- El 9 de lujo de'l 2011 xe el dì de l'independensa de'l Sudan de'l Sud da'l Sudan.
- Torno a'l 2013 taca ła Crixe eoropea de i mriganti.
- El 11 de fevraro de'l 2013 el Bendit XVI renonsia a esar papa.
- El 13 de marso de'l 2013 el cardinal arxentin Jorge Mario Bergoglio vien ełet papa co 'l nome de Fransesco.
- El 3 de łujo de'l 2013 ghe golpe ejisian de'l 2013 e 'l Masacro de piasa Rabi'a al-'Adawiyya.
- Fra el fevrer e 'l avril de'l 2014 ła rexon ucraina fiłorusa de ła Crimea vien ciapà rento da ła Rusia; segue na na guera sivil 'nte'l Donbas fra l'exersito ucraino co 'l judo indiret de ła Nato e i separatisti fiłorusi co 'l judo de ła Rusia.
- El 29 de zunjo de'l 2014 fra ła Siria e 'l Iraq el vien declarà el Stado Ixlamego (ISIS) co a cao el terorista Abu Bakr al-Baghdadi.
- A zener de'l 2015 ghe xe ła atentà de Charlie Hebdo.
- Fra el 2015 e 'l 2018 ghe xe na łonga serie de atentài de'l Stado Ixlamego 'nte'l mondo: Atentài de Copenaghen, Atentà de Tripoi, Atentà a'l muxeo de'l Bardo, Atentà de Suxa, Atentài de Ankara, Atentà a'l Voło Metrojet 9268, Atentà de Charlie Hebdo, Atentài de Beirut, Atentài de Parixe de'l 13 de novenbre de'l 2015, Atentài de Borsea de'l 22 de marso de'l 2016, Straje de Orlando, Atentà a'l aeroporto de Istanbul, Atentà de Daca, Atentài de Baghdad, Straje de Nixa, Atentà a l'inbasada canadexe a Kabul de'l 2016, Atentà de'l 19 de desenbre de'l 2016 a Berlin, Atentà de Istanbul de'l 2017, Atentà de'l 22 de marso de'l 2017 a Łondra, Atentà de Stocolma de'l 2017, Atentà de Mansester de'l 22 de majo de'l 2017, Atentà de Łondra de'l 3 de zunjo de'l 2017, Atentà de Barseona de'l 17 de agosto de'l 2017, Atentà de Marseja de'l 1º de otobre de'l 2017, Atentà de New York de'l 31 de otobre de'l 2017, Atentà de Strasburgo de'l 11 de desenbre de'l 2018.
- El 2 de avril de'l 2015 in Kenya ghe xe ła Straje de Garisa, a opara de on grupo ixlamego.
- Fra l'istà e 'l otun de'l 2015 ła crixe eoropea de i migranti riva a'l so pont pì alt, in resposta vien fata l'Oparasion Mare nostrum, l'Oparasion Triton e l'Oparasion Themis.
- El 8 de disenbre de'l 2015 taca el Jiubiłeo straordinar de ła mixericordia.
- El 23 de zunjo de'l 2016 ghe xe el referendum su ła permanensa de 'l Renjo Unìo 'nte l'Union eoropea, i sitadini i vota par l'usìa.
- El 15 de łujo de'l 2016 ghe xe na proa fałìa de colp de Stado in Turchia
- 'Nte'l 2019 l'ativista Greta Thunberg da vida a'l venare par el futur, movimento anbientałista zoanił de protesta e sensibiłixasion a i temi de'l anbiente.
- El 23 de zenaro Juan Guaidó co 'l sostenjo de ła popołasion venesoełana se aotodeclara president ad interim de'l Venesueła, par portar ła democrasia da ła ditadura de Nicolás Maduro, sensa riusirghe, Maduro resta president.
Ani 2020Cànbia
Personaji senjefegadiviCànbia
- George W. Bush, 43º presidente de i Stadi Unìi de ła Meriga
- Oxama bin Laden, terorista arabo
- Hu Jintao, 4º presidente de ła Republega Popołar Sinexe
- Barack Obama, 44º presidente de i Stadi Unìi de ła Meriga
- Vladimir Putin, 2º presidente de ła Rusia
- Ariel Sharon, 11º primo ministro de Israel
- Bendit XVI, 265º papa
- Angela Merkel, cansejera de ła Zermania
- Francesco, 266º papa
- Ełixabeta II, rexina de 'l Renjo Unìo
- Donald Trump, 45º presidente de i Stadi Unìi de ła Meriga
- Greta Thunberg, ativista par 'l anbiente svedexe.
Invensioni e descoverteCànbia
NotasionCànbia
Altri projetiCànbia
| Controło de autorità | LCCN (EN) sh2002012478 |
|---|