1° de zenaro

xenaro 2024 · febraro · apriłe · majo · xugno · lujo · agosto · setenbre · otobre · novenbre · diçenbre
	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me
←	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	(29)	(30)	(31)	→

El 1 de zenaro el xe el 1° dì de l'ano drio del całendaàio gregorian. Ghe manca 364 dì par ła fin de l'ano (o 365 inte i ani bizesti).

Avegnimenti

4713 a.C. – Dì zułian zero secondo el całendàrio de l'astrònomo Joseph Justus Scaliger
153 a.C. – I cónsołi romani i taca l'ano in carga.
104 a.C. - El cónsołe Gaio Màrio el sèłebra el trionfo su Zugurta, el re dei Numidi, che el morarà na stimana dopo a Roma, in gałera.
45 a.C. - Entra in vigore el całendàrio zułian.
42 a.C. – El Senato roman deìfega Zùlio Cézare
39 – Całìgoła el inàugura el secondo consołà.
69 – Le lejon romane inte ła Zermània superiore łe refuda de zurarghe fedeltà a Galba, i se rebeła e i proclama Vitèłio cofà inperatore.
404 – Ùltema conpetision de gladiatori a Roma e martìrio de San Tełèmaco.
438 – Entra in vigoria el Codeze teodozian.
1001 – Stèfano I el vien incoronà primo re d'Ungaria da Papa Silvestro II.
1259 – Micełe VIII Pałeòłogo el vien proclamà co-inperator de l'Inpero de Nicea co ła so guàrdia Joani IV Lascaris.
1438 – Alberto II d'Asburgo el devien rè d'Ungaria.
1502 – Amerigo Vespucci el riva inte ła zona andove uncó ghe ze Rio de Janeiro.
1515 – El re de Fransa Luizi XII d'Orleans el more e el trono el ghe pasa a Cesco I.
1527 – I nobiłi croati i ełeze Ferdenando I d'Austria cofà re de ła Croàsia inte el parlamento de Cetingrad.
1567 – Entra in vigore in Fransa l'Edito de Roussillon.
1583 – Drio racuanti documenti el vien adotà in Belzo el całendàrio gregorian.
1600 – La Scòsia ła sposta el scumìsio de l'ano dal 25 de marso al 1º de zenaro.
1651 – Carlo II el vien incoronà re de Scòsia.
1668 – Ceuta ła vien cedesta dal Portogało a ła Spagna.
1700 – La Rùsia ła adota ła numarasion osidentałe del całendàrio zułian.
1707 – Joani V el devien re del Portogało.
1738 – El franseze Jean Baptiste Charles Bouvet de Lozier el vede ła ìzoła dopo ciamada Ìzoła Bouvet.
1800 – Ła vien ufisalmente desolvesta ła Conpagnia ołandeze de łe Ìndie orientałi.
1801
- Bórtoło Piasi el descuerze el primo pianeta nan, Cèrere (in che l'època considarà un asteròide).
- Co l'aplegasion de l'Ato de Union, ła vien conpletada l'union lejislativa del Regno de Gran Bretagna e del Regno d'Irlanda, dando vita al Regno Unio de Gran Bretagna e Irlanda.
1804 – Fine del domìnio franseze su Haiti.
1806 – In Fransa el vien abołio el Całendàrio revołusionàrio franseze.
1808 – inte i Stati Unii ła vien bandia l'inportasion de s-ciavi.
1816 – Inte el Regno Lonbardo-Vèneto i entra in vigor i còdezi siviłe e penałe austrìaghi.
1820 – Scumìsio dei Moti de Spagna a Càdeze.
1822 – Entra in vigore ła Costitusion grega del 1822 aprovada da ła Prima asenblea nasionałe de Epidauro.
1851 – El vien emetesto el primo francoboło in Itàlia.
1858 – Le province del Cànada łe declara che tuti i conti i saria stai convertii in dòłari canadezi ufisałi.
1861 – Porfirio Díaz concuista Sità del Mesego durante l'intervento franseze in Mèsego.
1863 – Abraham Lincoln el declara el Proclama de emancipasion (abołision de ła s-ciavitù).
1876 – A Berlin ła verze ła Reichsbank.
1877 – La rezina Vitòria ła vien proclamada inperatora d'Ìndia a Delhi.
1880 – Scumìsia ła costrusion del Canałe de Pànama.
1890 – Nase ła cołònia itałiana de l'Eritrea.
1893 – El Japon adota el Całendàrio gregorian.
1894 – Ła nase ła Banca d'Itàlia.
1898 – New York el se anete i teritori de łe contee sircostanti, creando ła Sità de ła Granda New York.
1899 – Fine del domìnio spagnoło su Cuba
1900 – Entra in vigore el Bürgerliches Gesetzbuch (BGB), el codeze siviłe de ła Zermània
1901
- La Nizèria ła devien un protetorà britànego
- Fondasion del Commonwealth d'Austràlia
1912 – Fondasion de ła Repùblega de Cina
1934 – Alcatraz ła devien na prezon federałe
1937 – Anastasio Somoza García el devien presidente del Nicaragua
1939 – Prima edision del Concerto de Cao de l'ano de Viena
1942 – Ventisie nasion łe firma ła Declarasion de łe Nasion Unie
1946
- L'inperatore Hirohito del Japon el nega el caràtaro sacro de ła so persona
- Indipendensa de ła Siria
1948
- Nasionałizasion de łe ferovie britàneghe, ła nase ła British Railways
1950 – Ła vien fondada l'Asociasion Internasionałe de Połisia (IPA)
1956 – Fin del condomìnio Anglo-Ezisian in Sudan
1958 – Fondasion de ła Comunità econòmega eoropea (CEE)
1959 – Cuba: Fulgencio Batista el vien roversà da Fidel Castro
1960 – El Camerun el se indipendentiza
1962 – Le Samoa Ocidentałi łe otien l'indipendensa da ła Nova Zełanda
1969 – Marien Ngouabi ła devien presidente de ła Repùblega del Congo
1971
- La publisità de łe sigarete ła vien bandia da łe tełevizion statunitensi
- Entra in vigor el Tratà de Lusenburgo
1973 – Irlanda, Regno Unio e Danemarca łe entra inte ła CEE, che ła pasa da 6 a 9 paezi menbri
1979 – Stati Unii e Repùblega Popołare Cineze łe stabiłise formałi rełasion diplomàteghe
1981 – La Gresa ła entra inte ła CEE, che ła pasa da 9 a 10 paezi menbri
1983 – ARPANET ła pasa ufisalmente a ła dòpara de l'Internet Protocol, creando Internet
1984
- El Brunei el devien uno Stato totalmente indipendente
- La AT&T ła vien dividesta in 22 conpagnie indipendenti
1986
- La Spagna e el Portogało łe entra inte ła CEE, che ła pasa da 10 a 12 paezi menbri
- Aruba el devien indipendente da Curaçao
1987 – La capitałe de Nunavut ła cànbia el so nome da Frobisher Bay a Iqaluit
1993
- La Cecoslovàchia ła se divide e łe nase Slovàchia e Repùblega Ceca
- Se introduze el marcà ùgnoło de ła Comunità Eoropea
1994
- Entra el vigore l'acordo de lìbaro scànbio NAFTA intrà USA, Cànada e Mèsego
- L'EZLN el dà a saver de ła so prezensa inte el Stato del Chiapas (Mèsego), scumisiando 12 dì de conflito armà
- Mèsego: revolta contadina inte el Chiapas
1995
- Nase ła World Trade Organization (WTO), l'Organizasion mondiałe del comerso
- Austria, Finlàndia e Svèsia łe entra inte l'Union eoropea, che ła pasa da èsar de 12 a 15 paezi menbri
1996 – Curaçao ła otien l'autogoerno limità
1999 – Introdusion de l'eoro solché par łe tranzasion finansiàrie
2000 – La Gresa aderise ai acordi de Schengen
2001 – La Gresa adota l'eoro cofà moneta ufisałe
2002
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de 12 paezi de l'Union eoropea, intrà i cuałi l'Itàlia
- El Tratà Open Skies de mùtua sorvejansa, inte el prinsìpio firmà inte el 1992, el entra ufisalmente in vigore
2003 – Luiz Inácio da Silva dizesto Lula el devien presidente del Braziłe
2004
- Pervez Musharraf el otien ła fidùcia dal Parlamento e da łe asenblee provinciałi del Pakistan, par continuar cofà presidente del Pakistan
2005 – Itàlia: dopo de 143 ani el finise el servìsio miłitare obligatòrio
2007
- Romania e Bulgaria łe entra inte l'Union eoropea, che ła pasa da 25 a 27 paezi menbri
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Slovènia
- Ban Ki-moon el sostituise Kofi Anan cofà Segretàrio zenerałe de łe Nasion Unie
2008 – L'eoro el devien ła moneda ufisałe de Malta e Cipro
2009
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Slovàchia
- La Repùblega Ceca ła tołe ła Presidensa de turno de l'Union eoropea
- A Bangkok na trazedia el avien durante del vejone provocando 58 morti intrà łe fiame
2011
- L'eoro el devien ła moneda ufisałe de l'Estònia
- vietada l'inportasion, ła destribusion e ła véndita de tute łe lanpadine de incandesensa
- Ałesàndria d'Ezito, ataco kamikaze: dopo de ła funsion in ceza da parte de ła comunità copta d'Ezito ła vien fata s-ciopar da na autobonba che ła farà 21 morti e oto ferii.
2012 – La Danemarca ła ciapa ła presidensa de turno de l'Union eoropea
2014 – L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Letònia
2015 – L'eoro el devien ła moneda ufisałe de ła Lituània
2017
- Malta ła ciapa ła presidensa de turno de l'Union eoropea
- Asalto armà inte un night club de Istanbul co 39 vìtime
2018 – L'Aràbia Saudia e i Emirai Àrabi Unii i ze i primi paezi del Golfo Pèrsego a inpostar l'IVA su racuanti prodoti