15 de majo

xenaro · febraro · marso · apriłe · majo 2023 · xugno · lujo · agosto · setenbre · otobre · novenbre · diçenbre
	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me	Zi	Ve	Sa	Do	Lu	Ma	Me
←	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18	19	20	21	22	23	24	25	26	27	28	29	30	31	→

El 15 de majo xe el 135° dì de l'ano secondo el całendàrio gregorian e el 136° inte i ani bisestiłi). Ghe manca 230 dì par ła fin de l'anno.

AvegnimentiCànbia

589 – El Re Autari el marida Teodołinda fioła del duca Garibaldo I de Baviera. Catòlega aderente al sisma dei Trè Capìtołi, el ga avesto na granda influensa inte ła nobiltà Longobarda.
1252 – Papa Inosenso IV el fa ła boła "Ad extirpanda"
1525 – Bataja de Frankenhausen: i prinsipi todeschi i sconfize l'ezèrsito dei contadini comandai da Thomas Müntzer
1602 – Barthołomew Gosnold devien el primo eoropeo a descuèrzare Cape Cod.
1610 – Maria de' Medici la vien incoronada rezina de Fransa
1618 – Keplero el conferma ła so descuerta de ła Tersa leje del movimento dei pianeti (descueta ła prima volta el 8 de marso, dopo da eło descartada par via de càlcułi sbajai).
1648 – Firma de ła Paze de Vestfałia. Fin de ła Guera dei trent'ani.
1768 – Firma del Tratà de Versailles intrà ła Repùblega de Zènoa e el Regno de Fransa par ła Còrsega.
1718 – James Puckle, un avocà de Londra, el breveta ła prima mitrałiatora.
1796
- Prima coàłision: firma del Tratà de paze de Parize intrà ła Fransa e el Regno de Sardegna, dopo de l'Armistìsio de Cherasco.
- Prima coałision: Napołeon I de Fransa el va drento Miłan vitoriozo. Nase ła Repùblega Transpadana.
1797 – Le trupe Fransezi łe vien drento Venèsia metindo fin a ła miłenària Repùblega de Venèsia
1800 – Papa Pio VII pùblega l'ensìclega "Diu Satis", so ła so ełesion al pontìfegà.
1811 – El Paraguay el ciapa l'indipendensa da ła Spagna.
1848 – Co un colpo de man, Ferdinando II de łe Do Sicìlie el desfa el parlamento democràtego e sostituise el goerno costitusionałe de Carlo Troya co un ministero conponesto solché da ełementi conservatori.
1858 – La tersa Royal Opera House ła se verze ufisalmente a Londra.
1860 – Spedision dei Miłe: bataja de Całatafimi – I Miłe, co dei vołontari siciłiani, guidai da Juzepe Garibaldi, el dèzema łe trupe borbòneghe comandae da Francesco Landi.
1862 – El presidente statunitense Abraham Lincoln firma na leje che ła istituise el Departemento de l'agricultura dei Stati Unii d'Americani.
1864
- Guera de secesion americana: finise ła bataja de Resaca, Georgia.
- Guera de secesion americana: bataja de New Market, Virginia – Scołari del Virginia Miłitary Institute i conbate co l'ezèrsito confederà, par costrénzere el zenerałe de l'Union Franz Sigel fora da ła Shenandoah Valley.
1869 – Sufrajo feminiłe: a New York, Susan B. Anthony e Elizabeth Cady Stanton łe forma ła Nasestional Woman Suffrage Association.
1891 – Papa Leone XIII pùblega l'ensìclega "Rerum novarum" so ła dotrina sociałe de ła Ceza.
1902 – In un canpo fora Gras Vałey (Całifornia), drio łe testimonianse, Lyman Gilmore devien ła prima persona che fa vołare un aparechio a motore (un aliante a vapore).
1905 – Las Vegas (Nevada) el vien fondada co 110 acri (cheło che devegnerà el sentro de ła sità) i vien vendesti a l'asta.
1911 – La Corte Suprema dei Stai Unii declara che ła Standard Oil detien un "irajonevołe" monòpułio, in base a el Sherman Antitrust Act, e órdena el discioimento de ła conpagnia.
1911 – Ła vien fondada a Venèsia ła Conpagnia de ła Veła de Venèsia.
1916 – Scumìsia l'ofensiva austrìaga inte el fronte dei altipiani trentini conosesta seventemente cofà Strafexpedition..
1918 – Le poste statunitensi łe scumìsia el primo servìsio regolare inte el mondo de posta aèrea, intrà New York, Filadelfia e Washington.
1928
- Ativà l'Aerial Medical Service, ła ze stada ativà el servìsio Royal Flying Doctor Service, ancora uncó operativo.
1930 – In bordo de un trimotore Boeing, Ellen Church ła devien ła prima hostess (el voło el zera da Oakland (California) a Chicago (Illinois)).
1931 – El Papa Pio XI, inte l'ano dèzemo del so pontìfegà, pùblega ła letera ensìclega "Cuadragèzemo Ano" so ła recostrusion de l'órdene sociale
1932 – In Japon: Insidente del 15 de majo.
1934 – El Departemento de ła Giustisia dei Stai Unii el da na ripaga de 25 000 dołari par John Dillinger.
1940
- Le calse de nylon łe vien meteste in véndita par ła prima volta inte i USA.
- Seconda guera mondiale: łe trupe todesche łe òcupa Amsterdam e i invade ła Fransa setentrionale.
- Dick e Mac McDonald verto el primo ristorante McDonald's.
1942 – Seconda guera mondiale: inte i Stati Unii, un projeto de leje par ła creasion del Corpo Auizliàrio Femenin de l'Ezèrsito (Women's Auxiliary Army Corps o WAAC), el devien leje.
1943
- Iosif Stalin el desfa el Comintern (o Tersa Internasionale)
- In Tunizia łe trupe italo-todesche łe se rende ai Łiai e i perde definitivamente ogni pozision in Africa setentrionale.
1948
- Ezito, Transzordània, Libano, Siria, Iraq e Aràbia Saudia i intaca Israele.
- L'omisìdio de na puteła de trè ani a Blackburn, Inghiltera, porta a ła schedatura de łe inpronte dijtali de oltre 40.000 omani, inte el tentativo de catare el colpevole.
1955 – Prima ascesa del Makalu, cuinta veta pì alta del mondo.
1957 – El Regno Unio prova ła so prima bonba a l'idrojeno inte l'Operasion Graple.
1958 – L'Union Soviètega el lansa el Sputnik 3.
1960 – El Sputnik 4 el vien lansà inte l'òrbita terestre.
1963 – Programa Mercury: ła NASA ła lansa l'ultima mision del programa, ła Mercury 9 (el 12 de ziugno l'aministratore de ła NASA, James E. Webb, el fa raporto al Congreso declarando conpletà el programa).
1972 – A Laurel (Maryland) un bideło dezocupà, co problemi psìcheghi, el spara al goernatore de l'Alabama, George Wallace co zera drio ła canpagna par łe elesion presidensiali 1972. Wallace el restarà paralizà.
1974 – Masacro a ła Maalot High School in Israele.
1988 – Guera soviètego-afghana: dopo pì de oto ani de conbatimenti, l'Armada Rosa scumìsia el retiro da l'Afghanistan.
1990 – El Retraesto del dotor Gachet de Vincent van Gogh el vien vendesto par al sifra record de 82,5 milioni de dołari.
1991 – Édith Creson devien ła prima primo ministro dona de ła Fransa.
1991 – El bloco serbo el dezaprova l'elesion de un croato, Stjepan Mesić, cofà presidente de ła Jugoslavia.
1992 – L'Expo '92 Verze a Genova.
2004 – Israele/Strisa de Gaza: łe forse armae israeliane łe da scumìsio a l'Operasion Arcobaleno.
2015 – El primo ministro del Lusenburgo Xavier Bettel el se marida col conpagno Gauthier Destenay, divegnendo el primo cao de Goerno de l'Union eoropea a maridarse co na persona de l'isteso seso co el zera drio l'incargo.